کتاب تاریخ مشروطه کسروی

سی سال از انقلاب مشروطه‌ی ایران گذشته بود که کتابی با عنوان «تاریخ مشروطه‌ی ایران» توسط مرحوم احمد کسروی، پژوهشگر و تاریخ‌دان ایرانی منتشر شد. کسروی که خودش در میان مبارزات انقلاب مشروطه‌ی ایران حضور داشت، شاید یکی از بهترین افرادی بود که نه‌تنها وقایع این انقلاب را جزء به جزء با چشم خود دیده بود، بلکه آگاهی جامعی برای تحلیل این اتفاقات هم داشت و توانست یکی از ماندگارترین آثار تاریخی ایران را خلق کند. با توجه به اهمیت بی‌بدیل موضوع و کیفیت بالای اثر، کتاب تاریخ مشروطه‌ی ایران از زمان نگارش (سال 1319 هجری شمسی) تاکنون توسط ناشران مختلفی اعم از اختر، نگاه، هرمس، سمیر و… به چاپ رسیده است.

تاریخ مشروطه‌ی ایران از نظر محتوایی به ماجراهای میان سال‌های ۱۲۸۴ تا ۱۲۸۸ هجری شمسی، یعنی حول و حوش شکست استبداد صغیر (توسط محمدعلی شاه قاجار) و فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان تبریزی می‌پردازد. البته این کتاب، تکمله‌ای هم دارد و کسروی با نگارش کتاب تاریخ هجده ‌ساله‌ی آذربایجان (مختوم به سال 1399 و مرگ شیخ محمد خیابانی) سعی کرده تا به صورت غیر مستقیم، متاثرات انقلاب مشروطه را هم بررسی کند. در آغاز کار، تاریخ مشروطه‌ی ایران در قالب کتاب هویدا نبود و کسروی کار نگارش را به صورت قسمت به قسمت در نشریه‌ی مشهور پیمان شروع کرده بود؛ اما بعدها خود او تصمیم گرفت با کمک ناشران، این بریده‌های تاریخی را به صورت جامع و مستقل، مجلد کند.